2016/12/09، 01:43 PM
خودمراقبتی کودکان و نوجوانان:
خودمراقبتی عملی است که در آن، هر فردی از دانش، مهارت، و توان خود به عنوان یک منبع استفاده میکند تا به طور مستقل از سلامت خود مراقبت کند. منظور از به طور مستقل، تصمیم گیری درباره خود و با اتکا به خود است. البته این تصمیم گیری میتواند شامل مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیرتخصصی از دیگران (چه متخصص، چه غیرمتخصص) نیز باشد. اگرچه خود مراقبتی، فعالیتی است که مردم برای تامین، حفظ و ارتقای سلامت خود انجام میدهند؛ ولی گاهی این مراقبت به فرزندان، خانواده، دوستان، همسایگان، هم محلیها و همشهریان آنها نیز گسترش مییابد. به هر حال، در تعریف خودمراقبتی، ۵ ویژگی زیر مستتر است:
* رفتاری است داوطلبانه
* فعالیتی است آموخته شده
* حق و مسئولیتی است همگانی برای حفظ سلامت خود، خانواده و نزدیکان
* بخشی است از مراقبتهای نوزادان، کودکان، نوجوانان و سالمندان
و بزرگسالانی که قادر به خودمراقبتی نیستند، نیازمند دریافت مراقبتهای بهداشتی از ارایه دهندگان خدمات اجتماعی یا بهداشتی خواهند بود.
با توجه به مدل ارتقای سلامت فرد محور، به هنگام مواجهه با یک مشکل بهداشتی و برای حفظ و ارتقای سلامت، ۵ منبع اصلی در اختیار اشخاص است که شامل: خود شخص، دیگر افراد عادی، متخصصین، اطلاعات موجود و محیط میباشند. مراقبت از خود به معنای عملی است که در آن شخص از خود به عنوان یک منبع استفاده و به طور مستقل از دیگران از سلامت خودش مراقبت میکند. در اینجا منظور از استقلال عمل، تصمیم گیری برای خویش با اتکای به خود شخص میباشد شامل مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیر تخصصی از دیگران (چه افراد غیر متخصص و چه متخصصین) نیز میشود.
- برای محافظت از کودکان و نوجوانان ، دانش و مهارت های خود-مراقبتی آنان را ارتقاء بدهید.
-آگاهسازی کودکان و نوجوانان در زمینه آسیب های اجتماعی ، به مهارت نیاز دارد. ارائه همه نوع اطلاعات به آنان ، لزوما موثر و سودمند نیست. خطرات را به آنان بشناسانید ، اما پیش از آن ، توانایی های خود - مراقبتی شان را ارتقاء بدهید.
- لزوما ، معلم یا مربی جداگانه و اختصاصی بر ای پیشگیری ، موثر نیست. بلکه همه کارکنان مدارس و بخصوص همه معلمان ، باید در فرایند پیشگیری مشارکت کنند.
-پیشگیری را آموزش بدهید. برای این کار ، به یاد داشته باشید که مهارت آموزشی خود را نیز ارتقاء بدهید. بیاموزید که نوجوانان چه نیازهایی دارند ، چه ویژگی های رشدی دارند و به تناسب این ویژگی ها ، به آنان سطحی از مهارت ها را بیاموزید.
- کلاس درس و نحوه مدیریت آن را جدی بگیرید. بسیاری از آموزش ها ، بهتر است با فرایند درسی و نیز فنون کلاس داری ، تلفیق شود.
- سبک فرزندپروری ، مکمل آموزش مدرسه ای است. والدین ، با اصلاح ، بهبود و تقویت الگوهای والدینی خود می توانند در فرایند پیشگیری از آسیب های اجتماعی در بین فرزندان خود ، نقش موثری داشته باشند.
اکنون ، با توجه به مرور این تجربیات ، به سوال این یادداشت بازگردیم. « ما در آموزش و پرورش، چگونه از دانش آموزان مراقبت می کنیم؟
برای پاسخ به این سوال کلیدی ، چند پرسش دیگر را بصورت دسته بندی شده ، مرور می کنیم.
1. تمرکز ما بر روی کدام دسته از آسیب های اجتماعی است؟
تمرکز اصلی ما ، بر پیشگیری از گرایش به رفتارهای پرخطر است. استدلال ما این است ، و شواهد نیز تایید می کنند که مهم ترین خطری که در گروه سنی نوجوانان ، مخاطره آمیز و تهدید کننده است ، گرایش به رفتارهای پرخطر ، از قبیل گرایش به دخانیات ، سوء مصرف مواد و خشونت است.
2- چه ماموریت هایی را برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی ، تعریف کرده ایم؟
- ارتقاء دانش و آگاهی دانش آموزان ، والدین و کارکنان در زمینه عوامل مخاطره آمیز و آسیب های اجتماعی
- نهضت فرهنگی به منظور کاهش گرایش به آسیب های اجتماعی و رفتارهای پرخطر
- توانمندسازی مدارس برای مواجهه فعال با آسیب های اجتماعی دانش آموزان
- زمینه سازی برای کاهش عوامل مخاطره آمیز در بین دانش آموزان
- هم – افزایی برای توسعه زیرساخت ها و خدمات پیشگیرانه و مراقبتی در زمینه آسیب های اجتماعی
3- از چه استراتژی هایی استفاده می کنیم؟
- تمرکز ویژه بر برنامه های پیشگیری اولیه در مدارس
- راه اندازی نهضت فرهنگی پیشگیری در مدارس
- همکاری برای استقرار نظام مراقبت اجتماعی از کودکان و نوجوانان
- طراحی و اجرای برنامه های پیشگیری مبتنی بر الگوی آمایش سرزمین
- گسترش نرخ پوشش برنامه های پیشگیری از آسیب های اجتماعی
- توسعه برنامه های مبتنی بر شواهد در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی
-گسترش مشارکت های مردمی از طریق الگوهای اجتماع– محور در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی
- طراحی و استقرار نظام آموزش درسی و کمک درسی پیشگیری در مدارس کشور
4- چارچوب برنامه های پیشگیری از آسیب های اجتماعی در مدارس چیست؟
بطور کلی ، ما برنامه های خود را در قالب سه محور مشخص ، دسته بندی کرده ایم. در اینجا ،به چکیده ای از برنامه های پیشگیری در مدارس اشاره می کنم.
برنامه های پیشگیری اولیه:
الف - پیشگیری با رویکرد « رشد – مدار»
- طرح آموزش مهارت های مراقبت از خود ( در دوره ابتدایی)
-طرح آموزش مهارت های مقابله با آسیب های اجتماعی و رفتارهای پرخطر ( در دوره متوسطه اول)
-طرح مدارس عاری از خطر ( در دوره متوسطه دوم )
ب - آموزش و توانمندسازی:
-برگزاری کارگاه های آموزشی برای کارکنان
-برگزاری کارگاه های آموزشی برای والدین
ج - مشارکت و همکاری خانواده ها
-اجرای طرح همکاری خانه و مدرسه برای پیشگیری
- برنامه های نهضت فرهنگی پیشگیری در مدارس
- برگزاری جشنواره دانش آموزی نوجوان سالم ( و نیز برگزاری جشنواره « ابتکارات پیشگیری از آسیب های اجتماعی در سطح مدارس)
- برگزاری نمایشگاه های سیار پیشگیری از آسیب های اجتماعی و سوء مصرف مواد در سطح مدارس
- تولید و توزیع مجلات رشد پیشگی